Tăng cường quan hệ láng giềng, chia sẻ kinh nghiệm trong lập pháp và phát triển, hợp tác quốc phòng… là những nét nổi bật trong hoạt động đối ngoại tháng đầu tiên năm 2014.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng điện đàm với Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ảnh: TTXVN

Củng cố quan hệ  láng giềng

Có điểm chung giữa các hoạt động đối ngoại tháng 1/2014 với truyền thống thăm hỏi láng giềng của người Việt Nam mỗi khi Tết đến xuân về.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có cuộc điện đàm trước thềm Tết cổ truyền Giáp Ngọ 2014.

Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khẳng định Đảng, Nhà nước và nhân dân Trung Quốc hết sức coi trọng quan hệ láng giềng hữu nghị truyền thống với Việt Nam.

Hai bên nhất trí kiên trì phối hợp duy trì hòa bình, ổn định trên Biển  Đông theo đúng các nhận thức và thỏa thuận chung giữa lãnh đạo cấp cao hai nước.

Ngày 30/1, Phó Thủ tướng, Bộ  trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cũng đã có cuộc điện đàm thăm hỏi, chúc Tết với Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Dương Khiết Trì. Nhân dịp này, hai bên đã nhất trí phối hợp tổ chức tốt Phiên họp lần thứ 7 của Ủy ban chỉ đạo hợp tác song phương Việt Nam-Trung Quốc tại Hà Nội vào khoảng giữa năm 2014; thực hiện tốt những nhận thức chung của Lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước thời gian qua.

Các cuộc điện đàm giữa lãnh đạo cấp cao hai nước Việt-Trung nhằm tăng cường lòng tin, thúc đẩy hơn nữa quan hệ hợp tác song phương và cũng như xử lý những vấn đề còn khác biệt.

Sáng 13/1 tại Cung Hòa Bình, Thủ đô Phnom Penh, Vương quốc Campuchia, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng Campuchia Hun Sen đồng chủ trì Hội nghị Hợp tác đầu tư Việt Nam-Campuchia lần thứ 4. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Trong chuyến thăm Campuchia của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, hai nước đã nhất trí nâng kim ngạch thương mại lên 5 tỷ USD vào năm 2015. Trước mắt, hai bên cần sớm thúc đẩy đưa Nghị định thư sửa đổi của Hiệp định về khuyến khích và bảo hộ đầu tư đi vào hiệu lực; sớm tiến hành đàm phán, ký kết hiệp định tránh đánh thuế hai lần giữa hai nước.

Quan trọng hơn, lãnh đạo cấp cao hai nước khẳng định sự nghiệp chính nghĩa sáng ngời của quân dân Campuchia cùng với quân dân Việt Nam đánh đổ chế độ diệt chủng tàn bạo ở Campuchia, đưa đến thắng lợi lịch sử ngày 7/1/1979.

Cũng trong tháng 1, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tổ chức trọng thể Lễ mít tinh kỷ niệm 35 năm Ngày chiến thắng chiến tranh bảo vệ biên giới Tây-Nam và cùng quân dân Campuchia Chiến thắng chế độ diệt chủng với sự tham dự của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Chủ tịch Quốc hội Campuchia Heng Samrin.

Quan hệ đặc biệt Việt-Lào tiếp tục được khẳng định qua chuyến thăm và làm việc tại Việt Nam của Phó Thủ tướng Somsavad Lengsavath. 

Trong cuộc gặp gỡ với Phó Thủ  tướng Nguyễn Xuân Phúc, hai bên thống nhất cần thúc đẩy triển khai đề án chiến lược hợp tác Việt Nam-Lào, phát triển thương mại hai nước giai đoạn 2008-2015, phấn đấu đạt mục tiêu kim ngạch thương mại hai chiều lên hai tỷ USD vào năm 2015.

Phó Thủ tướng Lào Somsavad Lengsavath nhấn mạnh sẽ tiếp tục dành ưu tiên và tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư tại Lào, triển khai các dự án đúng tiến độ và đạt hiệu quả cao.

Tại cuộc họp thường niên về biên giới Việt Nam-Lào tại Hà Nội, hai bên đã đề ra kế hoạch hoàn thành toàn bộ Dự án tăng dày và tôn tạo hệ thống mốc quốc giới Việt Nam-Lào trong năm 2014 và kế hoạch phối hợp triển khai thực hiện Thỏa thuận về giải quyết vấn đề người di cư tự do và kết hôn không giá thú trong vùng biên giới hai nước trong ba năm 2014-2016. 

Chia sẻ kinh nghiệm vì tương lai bền vững

Những ngày giáp Tết Nguyên đán Giáp Ngọ 2014, Phó  Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã dẫn đầu đoàn tham dự Hội nghị thường niên Diễn đàn Kinh tế Thế giới tại Davos (Thụy Sỹ).

Với một lịch trình dày đặc, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh đã chia sẻ những kinh nghiệm, tầm nhìn của Chính phủ Việt Nam trong lĩnh vực nông nghiệp, phân tích mối quan hệ giữa y tế  và phát triển… hay những cơ hội của các nhà đầu tư nước ngoài tại ASEAN - một tổ chức khu vực có vai trò hạt nhân trong liên kết Đông Á.

Phó Thủ tướng cũng đã có một loạt các cuộc tiếp xúc song phương với một số quan chức các nước, lãnh đạo tập đoàn và lãnh đạo WEF, Chủ nhiệm Chương trình hội luận "Fareed Zakaria GPS", Fareed Zakaria – người dẫn chương trình trong phiên ASEAN tại WEF Davos năm nay.

Tại các cuộc tiếp xúc, phiên thảo luận, Phó Thủ tướng đã cập nhật tình hình phát triển gần đây của Việt Nam, những trọng tâm ưu tiên phát triển cũng như triển vọng của Việt Nam trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương đang phát triển năng động.

Bên cạnh mục đích chia sẻ kinh nghiệm, đoàn Việt Nam tham dự WEF cũng đã thảo luận những ý tưởng, kinh nghiệm phát triển của các nước với mục tiêu hướng tới một thế giới phát triển bền vững hơn trong tương lai.

Hợp tác quốc phòng

Trong nỗ lực nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật trên biển tại Vịnh Thái Lan, từ ngày 14-16/1, tại thành phố Đà Nẵng đã diễn ra Hội nghị Tư lệnh lực lượng thực thi pháp luật trên biển các quốc gia vùng Vịnh Thái Lan lần thứ ba, với sự tham dự của đại biểu thuộc lực lượng Cảnh sát biển, thực thi pháp luật trên biển của các quốc gia thuộc vùng Vịnh Thái Lan là Campuchia, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam.

Theo đánh giá của Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam, trên Vịnh Thái Lan vẫn diễn ra nhiều hoạt động tội phạm có tính chất quốc tế  như buôn lậu, vận chuyển hàng hoá trái phép qua biên giới; xuất nhập cảnh trái phép; xâm phạm vùng biển đánh bắt hải sản trái phép; buôn bán, vận chuyển ma túy; cướp có vũ trang...

Để khắc phục tình trạng đó, Việt Nam đề xuất cần tăng cường thực hiện các thỏa thuận, điều ước quốc tế hiện có thông qua các hình thức tuần tra chung, thiết lập đường dây nóng, tích cực tổ chức hội nghị, hội thảo, huấn luyện; viện trợ trang bị, hỗ trợ đào tạo, huấn luyện; tổ chức diễn tập chung.

Trung tướng Rajiv Bhalla, Tổng cục trưởng Cục Huấn luyện Lục quân Ấn Độ, đã có chuyến thăm và làm việc tại Việt Nam. Đây là dịp tốt để quân đội hai nước nói chung, các học viện, nhà trường nói riêng học hỏi và chia sẻ kinh nghiệm về nghệ thuật tác chiến ở địa hình rừng núi, xử lý tình hình biên giới, đào tạo nhân lực; mong rằng trong thời gian tới quân đội hai nước tiếp tục tăng cường trao đổi đoàn, đào tạo cán bộ, giao lưu sỹ quan trẻ…

Nhận lời mời của Đại tướng Phùng Quang Thanh, Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam, Đoàn  đại biểu quân sự cấp cao Campuchia do Đại tướng Tea Banh, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia dẫn đầu đã sang thăm và làm việc tại Việt Nam từ ngày 15-16/1. Sau hội kiến, hai bộ trưởng đã ký kết kế hoạch hợp tác giữa hai Bộ Quốc phòng năm 2014.

Thúc đẩy quan hệ với Hàn Quốc, Na Uy, Algeria

Nhận lời mời của Chính phủ Hàn Quốc, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc thăm chính thức Hàn Quốc từ ngày 19-23/1.

Trong cuộc hội đàm với người đồng cấp phía Hàn Quốc, hai bên nhất trí thúc đẩy đàm phán để sớm ký kết Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) Việt Nam-Hàn Quốc trong năm 2014, đưa kim ngạch thương mại song phương đạt 70 tỷ USD vào năm 2020, đồng thời có các biện pháp thiết thực nhằm hướng tới sự cân bằng cán cân thương mại giữa hai nước.

Hàn Quốc cam kết sẽ tích cực xem xét tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam xuất khẩu vào Hàn Quốc, đồng thời thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực công nghệ  cao, công nghiệp hỗ trợ.

Phó Thủ tướng Hyeon Oh Seok khẳng định Hàn Quốc coi Việt Nam là một đối tác quan trọng ở khu vực và là một trong những đối tác quan trọng trong chính sách cung cấp ODA của Hàn Quốc, cam kết tiếp tục dành ưu tiên về ODA cho Việt Nam trong những năm tới, nhất là trong các lĩnh vực tăng trưởng xanh, xây dựng cơ sở hạ tầng và  đào tạo nguồn nhân lực.

Trong tháng 1 đã diễn ra kỳ họp lần thứ 10 của Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam-Algeria và tham vấn chính trị cấp Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam-Na Uy lần thứ 6.

Tại kỳ họp lần này, Việt Nam và Algeria nhất trí cao trong các lĩnh vực hợp tác thương mại và đầu tư, lao động và đào tạo nghề, nông nghiệp, thủy hải sản, thông tin truyền thông, nhà ở và phát triển đô thị, giao thông, tư pháp.

Hai bên cam kết tạo mọi điều kiện thuận lợi để Liên doanh dầu khí giữa Việt Nam và Algeria hoạt động có hiệu quả tại Algeria. Đồng thời, hai bên cũng nhất trí tiếp tục trao đổi để ký thỏa thuận hợp tác trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, văn hóa, du lịch, thể thao và các lĩnh vực khác mà hai bên cùng quan tâm.

Với Na Uy, trước mắt, hai bên sẽ phối hợp chặt chẽ chuẩn bị cho chuyến thăm Việt Nam của Thái tử kế vị và Công nương Na Uy vào tháng 3/2014, coi đây là cơ hội thúc đẩy quan hệ giữa hai nước, đặc biệt trong các lĩnh vực kinh tế còn nhiều tiềm năng như đóng tàu, hàng hải, năng lượng sạch...

Hai bên nhất trí tiếp tục phối hợp chặt chẽ, thúc đẩy hoàn tất đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do giữa Việt Nam với các nước Khối Mậu dịch tự do châu Âu trong năm 2014, tạo cơ sở pháp lý thuận lợi đẩy mạnh hợp tác thương mại, đầu tư giữa hai bên trong thời gian tới.

Về vấn đề Biển Đông, phía Na Uy tái khẳng định ủng hộ lập trường của Việt Nam duy trì môi trường hòa bình ổn định; giải quyết các tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế và Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982, thực hiện đầy đủ Tuyên bố ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC) và sớm xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử (COC).

Hướng tới cộng đồng ASEAN đoàn kết, thịnh vượng

Ngày 17/1, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã tham dự Hội nghị hẹp Bộ trưởng Ngoại giao Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tại cố đô Bagan của Myanmar. Đây là hội nghị đầu tiên bắt đầu năm Chủ tịch ASEAN của Myanmar.

Với chủ đề “Đoàn kết hướng tới Cộng đồng ASEAN hòa bình và thịnh vượng”  của năm 2014, Hội nghị tập trung vào bốn nội dung chính là xem xét các biện pháp thúc đẩy tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN và các ưu tiên trong năm 2014; xây dựng Tầm nhìn ASEAN sau năm 2015; làm sâu sắc hơn quan hệ đối ngoại của ASEAN; trao đổi về  những vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm.

Về tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015, các Ngoại trưởng đánh giá năm 2014 là năm then chốt, đòi hỏi ASEAN phải quyết tâm và  nỗ lực cao nhất để hoàn thành nốt các đầu việc còn lại, với tinh thần chủ động, trách nhiệm, bảo đảm hiệu quả thực thi và tập trung nguồn lực cho các lĩnh vực ưu tiên.

Các ngoại trưởng cũng đồng ý cho rằng ASEAN cần thực hiện tốt các chương trình hợp tác quan trọng đã đề ra như Kế hoạch tổng thể kết nối ASEAN (MPAC), Sáng kiến liên kết ASEAN (IAI) nhằm thu hẹp khoảng cách phát triển; tăng cường hơn nữa hiệu quả hoạt động và sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức của ASEAN, nâng cao năng lực ứng phó của ASEAN trong các vấn đề quan trọng của khu vực, cũng như tăng cường năng lực và vai trò của Ban Thư ký ASEAN.

Trong tháng 1, nhiều quan chức nước ngoài đã đến thăm Việt Nam, trong đó có Đặc phái viên của Tổng thống Sri Lanka, Phó Chủ tịch thứ nhất Thượng viện Tây Ban Nha Juan José Lucas Gimenez, Phó Thủ tướng Vương quốc Bỉ Johan Vande Lanotte, Phó Chủ tịch Hạ viện Italy Marina Sereni, Quốc vụ khanh Anh Grant Shapps, Chủ tịch Hội đồng xúc tiến thương mại Ấn Độ-ASEAN Shantanu Srivastava, Bộ trưởng Bộ Phát triển Công nghiệp và Xúc tiến đầu tư Algeria Amara Benyounes, Bộ trưởng đặc trách các lĩnh vực khoa học-công nghệ, công nghệ thông tin, vũ trụ, biển và lãnh thổ Nhật Bản Yamamoto Ichita; Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Yukiya Amano.